Jak sobie radzić z wybuchami agresji u przewlekle chorych?

Choroba Alzheimer'a może mieć różny wpływ na chorego. Pewne cechy osobowości mogą się uaktywnić, inne zaś zaniknąć. Mogą się również pojawić nowe wzorce zachowań, które do tej pory były nieobecne. Zmiany te często prowadzą do licznych problemów w relacjach międzyludzkich. Cierpiące na tę przypadłość osoby, które do tej pory uznawane za miłe i przyjacielskie, mogą stać się agresywne. Chorzy mogą zacząć bić, przeklinać, rzucać przedmiotami, krzyczeć, dokonywać samookaleczeń, oskarżać, podejrzewać. Zachowania takie mogą trwać nawet kilka lat, gdyż stanowią pewien etap choroby. Badania dowodzą, że agresja nasila się przede wszystkim u osób, które przemoc fizyczną stosowały w przeszłości.

Agresja jest często spotykanym objawem w środkowej fazie choroby. Osoba taka pozostaje wówczas wydolna fizycznie, ale obserwuje się u niej jednocześnie powolny proces degradacji psychicznej, połączonej z coraz częstszymi zanikami pamięci. Chory traci zdolność właściwej oceny rzeczywistości, a wykonanie przez niego podstawowych czynności życiowych jest źródłem frustracji i złości. Chory staje się coraz bardziej podejrzliwy, żyje przeświadczony, że ktoś chce mu wyrządzić krzywdę. Objawy te dodatkowo mogą być wzmacniane przez pojawiające się halucynacje. Należy pamiętać, że stan taki może być wynikiem leczenia farmakologicznego lub reakcją na towarzyszący choremu ból, którego nie może znieść. Bez względu na przyczyny zachowanie agresywne jest niebezpieczne zarówno dla chorego, jak i również dla jego bliskich i domowników. W takim przypadku należy natychmiast podjąć działania, które pozwolą zapobiec niebezpieczeństwu. Konieczna jest konsultacja lekarska, która sprawdzi, czy stan chorego nie jest spowodowany leczeniem farmakologicznym.

Jako opiekun osoby chorej jesteś zobowiązany zapewnić choremu i sobie spokój oraz bezpieczeństwo. Aby sprostać temu trudnemu zadaniu należy się zaangażować w opiekę nad bliską Ci osobą. Bez względu na wszystko powinieneś zachować spokój, opanowanie i być cierpliwym. Zadbaj również o pomoc innych osób, ponieważ może się ona okazać niezbędna. Obecność osób, które wysłuchają twoich problemów i pomogą Ci się z nimi zmierzyć, pozwoli Ci pozostać w odpowiedniej kondycji psychicznej.

Obserwacja i diagnoza

Jeżeli podopieczny zaczyna się zachowywać jak nigdy wcześniej lub przekroczy dopuszczalne granice zachowania należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem psychiatrą i/lub lekarzem prowadzącym. Jako opiekun musisz znać objawy poprzedzające agresywne zdarzenie. Przygotuj pełną informację na temat przyjmowanych przez pacjenta leków. Lekarz poinformuje Cię, jakie środki masz zastosować, aby zapewnić sobie i choremu bezpieczeństwo. Będziesz poinformowany na co powinieneś zwrócić szczególną uwagę podczas opieki nad chorym.
Jeżeli decydujesz się na podjęcie opieki nad osobą z demencją powinieneś stać się jej bacznym obserwatorem, który zna odpowiedzi na poniższe pytania:

Czy objawy agresji występują w pewnych określonych porach dnia?
Czy objawy mogą być efektem kuracji farmakologicznej?
W jaki sposób u chorego objawia się chęć zaspokojenia potrzeb fizjologicznych?
Czy chory jest sfrustrowany i nerwowy?
Co może powodować ten stan?
Kiedy doszło do pierwszego aktu agresji i w jakich okolicznościach?
Czy może on być wynikiem zmian w otoczeniu pacjenta?
Czy może być wynikiem stresu, np. z powodu śmierci bliskiej mu osoby?
Czy pacjent zażywa dodatkowe leki bez recepty?

Sprawowanie opieki

Lekarz postawi odpowiednią diagnozę i zaproponuje schemat leczenia, który należy wdrożyć. Poza tym zapewnij spokój, regularny wypoczynek i niezmienność działań. Pomiędzy daniami głównymi możesz wprowadzić drobne przekąski. Jeśli chory otrzymał nowe leki – bacznie obserwuj jego zachowanie. Zapoznaj się z ulotkami lekowymi, szczególnie ze skutkami ubocznymi. W początkowym okresie opieki nad chorym zachowania agresywne należą do najpoważniejszych problemów opiekuńczych. Poza tym opiekun może doświadczyć ucieczek z domu, zaburzeń snu, zamiany aktywności z dziennej na nocną. Musisz pamiętać, że jego zachowanie jest wynikiem choroby a nie złośliwości w stosunku do Ciebie. Chory nie prowadzi żadnej gry, której celem jest uprzykrzyć życie swojemu opiekunowi. On nie ma świadomości, jak wielką krzywdę wyrządza swoim bliskim swoim agresywnym zachowaniem.

Zapewnij bezpieczeństwo

Zapewnienie bezpieczeństwa jest niekiedy możliwe tylko poprzez zastosowanie leczenia farmakologicznego. W takim przypadku mogą pojawić się efekty uboczne w postaci senności, zawrotów głowy, dezorientacji i zaparć. Jako opiekun musisz zaobserwować jaka dawka leku uspokaja chorego i nie powoduje skutków ubocznych. Poniżej przedstawiamy dodatkowe porady, które mogą pomóc:

Postaraj się z wszystkich pomieszczeń usunąć niebezpieczne przedmioty, którymi chory może zacząć rzucać.
Zadbaj o właściwą codzienną aktywność chorego.
Zaobserwuj w jakiej części dnia dochodzi najczęściej do ataków agresji?
Jakie są objawy poprzedzające wybuchy złości?
Jakie czynniki wywołują agresję?
Opracuj sposoby odwracania uwagi chorego, które pozwolą na opanowanie sytuacji.

Jeżeli przewidujesz, że wykonanie danej czynności może prowadzić do napadów agresji, np. podczas ubierania chorego lub mycia, to zapewnij sobie na ten czas pomoc.
Jeśli dojdzie do niekontrolowanego wybuchu agresji, dla własnego bezpieczeństwa należy bezwzględnie opuścić pomieszczenie i pozostać poza zasięgiem chorego.

Pamiętaj, że opieka nad chorym musi być sprawowana przez 24 godziny na dobę. Jest to bardzo odpowiedzialna i wyczerpująca praca, która wymaga poświęcenia, opanowania, przewidywania i radzenia sobie ze złymi emocjami wynikającymi z przemęczenia oraz bezradności. Nie wiń chorego za jego niepełnosprawność. Jeżeli nie jesteś już w stanie sprawować nad nim opieki w domu, rozważ przekazanie go naszym specjalistom. U nas znajdzie właściwą opiekę przez całą dobę, wykwalifikowany personel, specjalistyczny sprzęt oraz komfortowy pokój. Specjalizujemy się w sprawowaniu opieki zarówno w ciężkich stanach, jak i w lżejszych.